Χωριό

Το ανέβασμα στο Χωριό, τον πάνω οικισμό της Σύμης που απλώνεται από την κορυφή του λόφου και χωρίς να διακρίνεται ευκρινώς από το Γιαλό, γίνεται με την Καλή Στράτα, που αποτελείται από 500 σκαλοπάτια, χτισμένα με πέτρα και ανάμεσα τους κάθε τόσο ένα πλατύσκαλο. Στο Χωριό ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα τέμπλα, τις μεταβυζαντινές εικόνες, τα βαρύτιμα ιερά σκεύη και τα χαλικόστρωτα πλατιά ( αυλές ) παρουσιάζουν οι μεγάλες και ωραίες εκκλησίες του : η Μεγάλη Παναγιά του Κάστρου, η Παναγιά η Χαριτωμένη, η Αγία Τριάδα, η Πειραιώτισσα, ο Αι-Θανάσης, ο Αι-Λευτέρης, ο Σταυρός, ο Αι-Δημήτρης, ο Αι-Νικόλας, ο Αι-Παντελεήμονας κι ο Αι-Γιώργης. Στην Παναγιά του Κάστρου μπορεί να θαυμάσει κανείς την εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας του μεταβυζαντινού αγιογράφου Γεωργίου Κλόντζα.

Στο λόφο της Νουλιάς βρίσκονται οι Μύλοι, απομεινάρια της περιόδου της ακμής του νησιού, και το παλιό μνημείο που φέρει την ονομασία του Ποντικόκαστρου. Από το Κάστρο του νησιού σώζονται σε καλή κατάσταση τα περιμετρικά τείχη στο ανατολικό τμήμα.

Στο Χωριό τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έντονη οικοδομική δραστηριότητα αναστήλωσης των «χαλατών», παλιών σπιτιών, που είχαν καταστραφεί από τον πόλεμο ή την εγκατάλειψη. Η μεγαλύτερη πλατεία του Χωριού είναι αυτή του Λαϊκού Συλλόγου, που διαθέτει παιδική χαρά, ταβέρνες, μαγαζιά, καφετέριες και αποτελεί το κέντρο του Χωριού. Στην πλατεία αυτή μπορεί, κανείς να παρακολουθήσει αρκετές πολιτιστικές εκδηλώσεις στα πλαίσια του Φεστιβάλ, το καλοκαίρι. Κοντά στο Σύλλογο αξίζει κανείς να επισκεφθεί την οικία Πετεινάκη, χαρακτηριστική για τη συμαϊκή αρχιτεκτονική, και την τετραώροφη οικία του Χατζηαγαπητού - Χατζηϊωάννου με τη ξακουστή Σάλα της. Κοντά στην οικία του Χατζηαγαπητού, στην οικία του Φαρμακίδη στεγάσθηκε το Αρχαιολογικό-Λαογραφικό Μουσείο Σύμης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη παρουσιάζει και η Σπετσαρία, το παλιό δημοτικό φαρμακείο με τα παλιά γυάλινα δοχεία και τις χαρακτηριστικές επιγραφές, που σήμερα λειτουργεί ως δημοτικό ιατρείο για τους κατοίκους του Χωριού.